Otyłość u osób starszych

24 października to Światowy Dzień Walki z Otyłością. Specjaliści alarmują: otyły senior jest narażony na wiele poważnych chorób. Kiedy i jak namówić starszego rodzica, by zrzucił zbędne kilogramy? Zapraszamy do lektury tekstu na portalu StarsiRodzice.pl.

– Choć starość kojarzy się nam z czerstwym, zasuszonym staruszkiem, to wbrew pozorom takich osób jest niewiele – przekonuje prof. Andrzej Milewicz, kierownik Kliniki Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Akademii Medycznej we Wrocławiu, prezes Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego. – Otyłość to jeden z wielkich dramatów współczesnych krajów cywilizowanych – dodaje dr Alicja Klich-Rączka, geriatra z Katedry Chorób Wewnętrznych CM UJ w Krakowie. Otyłość to powszechny problem wśród polskich seniorów. Warto mu przeciwdziałać, bo prowadzi do wielu poważnych schorzeń.

Otyły senior

Specjaliści zwracają uwagę, że problem ze zbyt wysoką masą ciała jest zróżnicowany. Należy zwłaszcza odróżnić otyłość od nadwagi. Pomocny jest w tym popularny indeks masy ciała (tzw. BMI), czyli iloraz masy ciała, liczonej w kilogramach, do wzrostu podniesionego do kwadratu.

Czy kilka zbędnych kilogramów u seniora to już powód do niepokoju? Kiedy należy uznać, że senior ma nadwagę? – Mówimy o niej, gdy BMI wynosi powyżej 25 kg/m2. Jednak warto pamiętać, że już osoby z nadwagą są w grupie ryzyka chorób układu krążenia – zaznacza prof. Milewicz. Według specjalistów prawidłowy wskaźnik BMI ma zaledwie 30% Polaków powyżej 65. roku życia.

Groźna otyłość

Najgroźniejsza dla seniora jest tzw. otyłość brzuszna. – Charakteryzuje ją obwód talii powyżej 94 cm (u mężczyzn) i powyżej 80 cm (u kobiet) oraz BMI powyżej 30 kg/m2. Obwód talii powyżej 80/94 cm spowodowany jest przede wszystkim kumulacją tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej czyli pozaotrzewnowo – tłumaczy prof. Milewicz. Specjalista wyjaśnia, że nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje wypchnięcie powięzi mięśniowej jamy brzusznej ku przodowi, co prowadzi do wzrostu obwodu talii.

– Spodnie, które do niedawna nosiliśmy, nagle nie chcą się dopiąć. Co ważne, to nie tylko kwestia tłuszczu podskórnego. Głównie tłuszcz, który jest wewnątrz, staje się powodem wielu nieszczęść i prowadzi do braku wrażliwości na insulinę tkanek, do podwyższonego poziomu cukru, a w konsekwencji do zaburzeń gospodarki lipidowej i nadciśnienia tętniczego oraz innych chorób układu krążenia – zaznacza prof. Milewicz. Ekspert dodaje, że wbrew pozorom istnieje także zdrowa otyłość – tzw. gynoidalna. Dotyczy jednak niewielkiego odsetka seniorów – zaledwie 2%. Zdecydowana większość z nich w związku ze swoją otyłością jest zagrożona poważnymi schorzeniami, które mogą doprowadzić do szybszej śmierci.

Skutki otyłości

Jak podaje dr Klich-Rączka, w badaniach nad polskimi stulatkami stwierdzono, że żaden z nich nie jest otyły. Czy odpowiednia waga to recepta na długie życie? – Ludzie otyli nie mają szans na długowieczność, dlatego że otyłość nieuchronnie przyczynia się do kolejnych chorób, takich jak nadciśnienie, zmiany zwyrodnieniowe w stawach, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, choroba układu oddechowego i wielu innych – wymienia dr Klich-Rączka.

Do listy schorzeń, które mogą zostać wywołane przez otyłość, należy dopisać także nowotwory. – U kobiet jest to zwłaszcza rak endometrium, jeden z najczęstszych nowotworów atakujących panie, zwłaszcza starsze. Rak gruczołu piersiowego jest również hormonozależnym nowotworem. U mężczyzn otyłość może prowadzić do raka prostaty i raka jelita grubego. Wszystkie te nowotwory związane są z kumulacją tkanki tłuszczowej – tłumaczy prof. Milewicz.

Cel – zrzucić zbędne kilogramy

Lekarstwem na otyłość w każdym wieku jest oczywiście odpowiednia dieta oraz ruch. Często otyli seniorzy nie godzą się jednak na zmianę trybu życia. „Na stare lata nie będę odmawiał sobie przyjemności, jaką jest dobre jedzenie” – mówią. Kiedy starszy człowiek rzeczywiście nie musi przejmować się zbędnymi kilogramami, a kiedy koniecznie powinien zacząć się odchudzać?

– Na pewno należy do tego skłaniać osoby bardzo otyłe, szczególnie z problemami ortopedycznymi. W starszym wieku potrzebny jest też zdrowy rozsądek. Nie możemy sobie wyznaczać takich celów jak młodzi ludzie, czyli BMI 20–23, tylko 27–28 – to już wystarczy. Jeśli z otyłości przejdziemy do nadwagi, możemy powiedzieć, że już jest dobrze – mówi dr hab. med. Tomasz Zdrojewski z Katedry Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Gdańskiej Akademii Medycznej, przewodniczący Komitetu Epidemiologii i Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk. Specjaliści wskazują, że otyły senior na diecie powinien dostarczać swojemu organizmowi od 800 do 1500 kilokalorii dziennie. Z pewnością nie należy schodzić poniżej 800 kcal – grozi to poważnymi konsekwencjami dla zdrowia i ogólnej sprawności starszego człowieka.

A co, jeśli senior godzi się ze swoją otyłością, bo uznaje, że to rodzinna przypadłość? – Nie można tłumaczyć się, że: „Trudno, w mojej rodzinie wszyscy mieli zawał serca, była otyłość, był wysoki cholesterol, więc nie mam nic do zrobienia”. To nieprawda! Tacy ludzie szczególnie muszą walczyć o to, żeby cieszyć się długowiecznością. Okazuje się bowiem, że genetyka ma dość marny wpływ na to, jakie życie nas czeka. Kiedyś mówiło się o wpływie na poziomie 50%, teraz mówi się o ok. 25%. Nie tylko więc genetyka warunkuje to, jacy jesteśmy – podkreśla dr Klich-Rączka.